Fortificatieforum

Hoe gaan we om met ons (militair) cultureel erfgoed?

Vanaf 1870 was de Kromme-rijn een belangrijke rivier voor de aanvoer van inundatiewater ten behoeve van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Daarvoor is de rivier voor een deel gekanaliseerd en voorzien van enige sluizen.
Om ervoor te zorgen zat deze militaire voorzieningen goed beschermd konden worden heeft het Ministerie van Oorlog het gehele grondgebied waar de Kromme-rijn door stoomde gekocht. Deze gronden werden hierdoor “Militaire landsgronden”. Door middel van honderden met de hand gehakte en van letters en nummers voorziene grenspalen, zogenaamde limietpalen, werden de grenzen van dit gebied aangegeven.

Zoals bekend is de gehele Nieuwe Hollandse Waterlinie tot nationaal monument uitgeroepen en zelfs genomineerd om geplaatst te worden op de UNESCO lijst van werelderfgoed.

Door onwetendheid en onvoorzichtigheid zijn al veel van deze palen verdwenen. Tussen Odijk en Werkhoven zijn op een relatief klein gebied nog 11 van deze palen, zichtbaar aanwezig.

Het Hoogheemraadschap, als verantwoordelijke voor de watergang van de Kromme-rijn heeft opdracht gegeven om het water te schonen. Dit gebeurde met een flink uit de kluiten gewassen graafmachine.
Op 15 september 2016, vroeg in de morgen gingen de werkzaamheden van start. Waarschijnlijk kende de machinist de waarde van de limietpalen niet want erg voorzichtig werd het werk niet uitgevoerd. Gedurende de dag zijn alle palen door aanrijding met de graafmachine beschadigd en een aantal van de palen is finaal uit de grond gereden.
Een getuige hiervan, toevallig een gids van het waterliniemuseum, schrok hier erg van en was, terecht verontwaardigd over het gebeurde. Zij besloot in actie te komen. Zij deed het volgende:

Ze ging naar het gemeentehuis en deed een melding van het gebeurde.
Daar kreeg zij te horen dat de grond waarop dit gebeurde eigendom was van het Hoogheemraadschap en dat de gemeente daar niets aan kon doen.
Ik vaag mij af of dit klopt. De grond ligt op het grondgebied van de Gemeente Bunnik die volgens mij verantwoordelijk is voor toezicht en handhaving van de monumentenwet.

Ik citeer:
De Wabo en de Mw 1988 bevatten ook bepalingen over handhaving van de bepalingen van die wetten. In de Wabo zijn verder bepalingen over toezicht opgenomen. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor eerstelijns toezicht (toezicht op de naleving) en handhaving van de gebouwde monumentenzorg.

De tweede actie was een klacht indienen bij het hoogheemraadschap. Deze is in ontvangst genomen en zal worden behandeld.

De derde actie was aangifte doen bij de Politie. Deze wilde de aangifte niet opnemen. Onduidelijk is waarom. Het lijkt mij dat het beschadigen van een rijksmonument niet mag. Wellicht is het strafbaar, net als het doorrijden na een ongeval, dat de machinist die de schade veroorzaakt heeft, deze schade niet bij een officiële daarvoor aangewezen instantie gemeld heeft.

Na het aanhoren van dit verhaal heb ik in ieder geval een melding gedaan aan de Stichting Menno van Coehoorn die zich inzet voor het beschermen van Militair Cultureel Erfgoed.

Dirk de Groot,

Liefhebber van de Nieuwe Hollandse Waterlinie.

Hoi Dirk,

Goed bezig, was het ook niet een goed idee geweest als de vrijwilliger ook even de machinist van de kraan geatendeerd had op de historische waarde, wellicht had hij geen idee en had hij hierna ook voorzichtiger gedaan.

Totaal niet als kritiek bedoeld maar pak eerst de oorzaak van het probleem en aan om erger te voorkomen en ga daarna de verantwoordelijken aanspreken.

Helemaal mee eens. Helaas is de drempel om direct gerichte actie te ondernemen voor sommige te hoog.

Dikkieturf schreef:Helemaal mee eens. Helaas is de drempel om direct gerichte actie te ondernemen voor sommige te hoog.

Ja dat begrijp ik, en voor een vrouw ligt dat nog lastiger denk ik.

Maar die kraanmachinist kan je niks kwalijk nemen, die is onwetend..
De uitvoerende instantie had gedegen onderzoek moeten doen.

Tussen Odijk en Werkhoven zit toch helemaal geen NHW?
Dat is een kilometer of 4 voor de linie (tussen Ft. Vechten en Ft. Rijnauwen).
Had dit te maken met het innundatieveld?
Heb alleen het idee dat daar geen innundatiekom lag (niet gechecked), daarom zijn de forten daar ook gebouwd.
Bij het Lunet aan de Snel liggen er ook nog een stuk of wat, daar gaat helemaal niemand wat zien als die kapot worden gereden of in de sloot belanden, probleem is natuurlijk ook dat er weinig mee gedaan wordt en als het gedaan wordt het alleen door de intimi gezien en gewardeerd word.
Misschien is het mogelijk om ze beter zichtbaar te maken, b.v. door net als in Frankrijk bij lage prikkeldraad palen deze oranje of roze te spuiten, t'is vloeken in de kerk maar als je ze niet markeerd dan zijn er over een jaar of tien nog maar héél weinig over.
Zelfs zijn restauratieprojecten bij forten waar toch mensen met ervaring de cepter zwaaien (zou je zeggen....) verdwijnt er vaker dan lief een paal die beschadigd is of niet in de sloot of onder de grond.
JK

DE Kromme Rijn is een inundatie rivier, levert dus water voor inundaties. Die loopt van Wijk bij Duurstede naar Utrecht.
Wat in zn geheel militair terrein,

Vanaf 1870 was de Kromme-rijn een belangrijke rivier voor de aanvoer van inundatiewater ten behoeve van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Daarvoor is de rivier voor een deel gekanaliseerd en voorzien van enige sluizen.
Om ervoor te zorgen zat deze militaire voorzieningen goed beschermd konden worden heeft het Ministerie van Oorlog het gehele grondgebied waar de Kromme-rijn door stoomde gekocht. Deze gronden werden hierdoor “Militaire landsgronden”. Door middel van honderden met de hand gehakte en van letters en nummers voorziene grenspalen, zogenaamde limietpalen, werden de grenzen van dit gebied aangegeven.

Weer wat geleerd!
Staan deze palen ook in de inventarisatie op de kml van de NHW?
Als dat niet zo is dan tast de overheid ook in het duister.
Iets dat niet bekend is kun je ook niet beschermen.
JK

Er is enige tijd geleden een inventarisatie gedaan. De palen zijn bekend. Ook het genie register bestaat nog. Ik heb kopieën van een deel daarvan. In het register staat altijd een hoofdstuk "grenzen".
Op mijn website staan een aantal transcripties onder het tabblad "registers".

Gelukkig is het ook zo dat er af en toe nog een paal gevonden wordt. Meestal zijn ze in het verleden omver gereden en onder de grond geraakt. Helaas zijn er ook die gebruikt zijn als bouwmateriaaal. Bv als hardstenen drempel.

Het lijkt er op dit moment op dat het Hoogheemraadschap de klachten serieus neemt.

Ik hou jullie op de hoogte.