Linie Koningshooikt - Waver

Algemene discussie over Belgische fortificaties
RonEr †

Linie Koningshooikt - Waver

Bericht door RonEr † »


Deel 1

Ik ben al een jaar of vier bezig met veldonderzoek in de Belgische KW-line (Koningshooikt - Wavre) een ong. 60 km lange bunkerstelling ten oosten van Brussel, die bij Lier aan de Stelling van Antwerpen aansluit en via Leuven naar het zuiden loopt. De stelling was bij de geallieerden in 1940 bekend als de Dijle stelling.

De stelling bestond uit een dubbele rij zwaar uitgevoerde mitrailleurbunkers, ong 500 tot 750m achter elkaar, de wegen (accessen) werden aanvullend door zgn 'anti tank centra' verdedigd, een groep bunkers in de diepte gegroepeerd. Deze mitrailleurbunkers moesten het antitankgechut verdedigen tegen aanvallen van vijandelijke infanterie. Op sommige plaatsen is de linie daarom wel zo'n 2-4 km diep.

Toen ik een aantal jaren geleden (toevallig) tegen deze linie aanliep, kon ik aan de hand van wat ruwe schetsen de plaatsen inschatten waar de bunkers hadden gestaan. Omdat het gebied na de 2e wereldoorlog nogal is verstedelijkt en er in het gebied rond Lier en Mechelen erg veel kassen zijn verrezen verwachtte ik dat er nog maar zo'n 10% van de bunkers aanwezig zou zijn. Zo zag het er eerst ook uit, toen ik de verkenningen nog vanuit het autoraampje dacht te kunnen doen. Inmiddels heb ik het gebied in sectoren ingedeeld, en ben te voet, maar sinds een jaar nu ook met de vouwfiets hetgeheel voor de tweede maal aan het uitkammen. Het percentage gevonden bunkers ligt inmiddels rond de 90% voor het noordelijk deel van de linie tussen Lier en Leuven

Afbeelding

RonEr †

Re: Linie Koningshooikt - Waver

Bericht door RonEr † »


Deel 2

Intussen ben ik via een tip op internet in contact gekomen met een Belgische archeoloog van de Universiteit van Leuven, die als hobby bezig was de linie rond Leuven in kaart te brengen. We hebben elkaar inmidels een paar keer ontmoet en onze krachten gebundeld. Een keer per 3 maanden organiseert hij een 'bunkerprospectie', waarbij we met een aantal ploegen van 2 of 3 man een gebied uitkammen, en alle gevonden bunkers en andere elementen beschrijven op formulieren. Verder houden 2 man zich bezig met het optekenen van getuigenissen van omwonenden. Vooral op het platteland hebben veel boeren als jongens de bunkers in 1939 en 1940 zien bouwen en kunnen daar veel over vertellen. De Belgische vrienden bellen gewoon overal aan en stellen vragen. De reacties vallen erg mee. We krijgen hele positieve reacties, en de meeste mensen zijn wel trots op 'hun bunker' in hun tuin.

Uit de diverse gesprekken is inmiddels gebleken, dat het land waar de linie zich op bevond in de jaren '50 vaak aan particulieren is verkocht. De meeste mensen hadden geen geld over voor het afbreken van de grote bunker en lieten hem gewoon in de tuin staan. Vaak worden de bunker gebruikt als opslag voor aardappelen en tuingereedschap. Alleen als er sprake was van industrie of een nieuwbouwwijk en de bunkers in de weg stonden zijn ze afgebroken.

Er zijn 3 types bunkers in de KW line aanwezig.

- Mitrailleurbunkers, meestal met 2 schietgaten voor 2 zware mitrailleurs. De bunkers vallen op door de variaties in het ontwerp. Ze zijn volledig aan de ligging in het terrein aangepast. Hier en daar zijn de bunkers opvallend gecamoufleeerd door er een huisje omheen te bouwen in dezelfde kleur als de omliggende gebouwen.
Afbeelding

Afbeelding

Afbeelding


- Telefooncentrale bunker - ong een kilometer achter de linie bevonden zich de ingegraven verbindingskaberls van de linie. Op een aantal knooppunten bevonden zich versterkte telefooncentrales. Deze bunkers bezaten geen schietgaten. In 1940 was het verbindingssysteem slechts gedeeltelijk klaar. Plaatje hou je tegoed, ik kon er zo snel geen vinden in het juiste format. De centrale is een vierkante bunker zonder schietgaten.

- Communicatiebunker - kleine bunker, waar de mogelijkheid bestond voor eenheden om hun verbindingssystemen aan dat van de KW linie te koppelen. Bijvoorbeeld voor ondersteunende eenheden als artillerie.

Afbeelding

wordt vervolgd
Gebruikersavatar
soetrich
Berichten: 147
Lid geworden op: 25 feb 2008, 20:42
Locatie: Rilland
Contacteer:

Re: Linie Koningshooikt - Waver

Bericht door soetrich »

Geweldig projekt, zeker zoals je de samenwerking met "professionele"onderzoekers beschrijft.
Gaat dit projekt ooit uitmonden in een publicatie, als jullie voldoende materiaal hebben?

Hans
Wat er ook gebeurt, doe alsof het voorzien was.
Gebruikersavatar
ducatim901
Berichten: 4027
Lid geworden op: 19 feb 2008, 20:52

Re: Linie Koningshooikt - Waver

Bericht door ducatim901 »

Ha die Ron,
Op deze site (die ken je waarschijnlijk wel, hij word denk ik beheerd door de persoon waar jij het over hebt) kun je veelleuks vinden over de nog overgebleven bunkers en de strijd rond de Tete de Pont de Gand (in het kort de TPG, niet te verwarren met Texas Pacific Group -grote investeringsmaatschappij die Ducati er weer een beetje boven op hielp of onze nationale post trots).
Het is dat er relatief weinig te vinden is over de linies in Belgie, de meest bekende zijn wel de PFA, PFL, PFN maar naast deze linies rond de grote steden waren er ook linies langs kanalen en rivieren.
Verder waren er in de ardennen ook linies of weerstandskernen, hier is op internet wel iets over terug te vinden maar ik denk dat je voor een goed overzicht echt in de Belgische archieven moet gaan neuzen.
Over de PFL zijn wel goede boeken geschreven, deze zijn uitgegeven door De Krijger.
In Nederland waren de kazematten veel meer gestandaardiseerd, dat maakt het in Belgie wel weer meer verrassend wat je allemaal tegenkomt........
Soms zijn het echt pareltjes!!!
Groeten Jack K.
Gilles de la Tourelle, de vloek aller koepels!
RonEr †

Re: Linie Koningshooikt - Waver

Bericht door RonEr † »

soetrich schreef: Gaat dit projekt ooit uitmonden in een publicatie, als jullie voldoende materiaal hebben?
Het is de bedoeling dat het geheel op een website gepubliceerd gaat worden, als het overzicht min of meer compleet is, en aan de hand van de publicatie van de website wil men de linie meer toegankelijk maken voor het publiek, wandelroutes, fietspaden en zo. Een monumentenstatus zit er niet in, voornamelijk omdat het gros van de bunkers op privégrond staat.

Er schijnt een boek over de linie in voorbereiding te zijn, maar ik moet nog eens navragen hoe dat zit.

Ron.
RonEr †

Re: Linie Koningshooikt - Waver

Bericht door RonEr † »

ducatim901 schreef:Ha die Ron,
Het is dat er relatief weinig te vinden is over de linies in Belgie, de meest bekende zijn wel de PFA, PFL, PFN maar naast deze linies rond de grote steden waren er ook linies langs kanalen en rivieren.
Verder waren er in de ardennen ook linies of weerstandskernen, hier is op internet wel iets over terug te vinden maar ik denk dat je voor een goed overzicht echt in de Belgische archieven moet gaan neuzen.
Over de PFL zijn wel goede boeken geschreven, deze zijn uitgegeven door De Krijger.
In Nederland waren de kazematten veel meer gestandaardiseerd, dat maakt het in Belgie wel weer meer verrassend wat je allemaal tegenkomt........
Soms zijn het echt pareltjes!!!
Jack,

Ik ben ooit eens begonnen alle forten rond Antwerpen te bekijken/fotograferen, zodoende ben ik de KW-line tegengekomen. Er is niet veel over gepubliceerd, maar in sommige boeken van De Krijger over de PFA (Antwerpen) staan wel wat verwijzingen naar de KW-linie.
Verder ben ik eens een dag of 2 in het Documentatiecentrum van Menno van Coehoorn mij in de diverse Belgische linies gaan inlezen, en was ik verbaasd over hoeveel linies er waren, en hoeveel daar nog van over is. Ik ben al eens een dagje in de PFL (Luik) gaan kijken en daar is ook veel moois te zien. Ook zijn er nogal wat Duitse bunkers uit de 1e Wereldoorlog te vinden, vlak ten zuiden van de Nederlandse grens. Zie plaatje
Afbeelding

Het neuzen in archieven in Belgie komt misschien later dit jaar aan de orde. Alle correspondentie van de Belgische generale Staf voor 1940 is uitsluitend in het Frans, dus dat maakt het iets moeilijker toegankelijk.

groet,

Ron
RonEr †

Re: Linie Koningshooikt - Waver

Bericht door RonEr † »

Deel 3

Om een idee te geven hoe de linie in elkaar zat, heb ik de bunkers rond het plaatsje Onze-Lieve-Vrouwe-Waver, ong 10 km zuidwest van Lier als voorbeeld gebruikt, omdat de linie hier mooi diep is (zo'n 2 km diep).

Afbeelding

Hier kun je de structuur goed zien. Van oost naar west was er eerst een aaneengesloten versperring van cointin-elementen (een soort ijzeren hek - ik kom daar later in een separaat verhaaltje nog eens op terug) en soms van die aspergeversperringen, zoals die ook in nederland werden gebruikt.

De voorste bunkers met de letters L (=Lier) vormen de eerste linie en kunnen flankerend vuur uitbrengen op de vesrsperringen die ong. 250-500 m voor de voorste linies liggen. De achterste rij met de P-bunkers (P=Peulis), zuid van deze kaart) kunnen deels de versperringen bestijken, maar ook achter de voorste bunkerrij schieten, om doorgebroken vijandelijke troepen te kunnen bestrijken.

Het Anti-tank centrum omvat 8 GH-bunkers (GH=Gasthuisvelden, zo heet dit gebied), die de wegen in het gebied bestrijken en een veilige zone beschermen, waar vanuit het pantserafweergeschut vuur op de wegen in het gebied kon uitbrengen. Voor het pantserafweergeschut waren geen bunkers gepland, omdat dit lichte verplaatsbare kanonnen waren.

De roze-achtige gekleurde bunkers zijn er niet meer. (ik weet ook niet precies meer waarom ik aan deze kleur ben gekomen) Alle blauwe bunkers zijn nog aanwezig en inmiddels voor het grootste deel summier beschreven enm gefotografeerd. Zoals je ziet is het grootste gedeelte van de linie nog intact aanwezig.

Gisteren was ik in dit gebied, maar ook wat ten zuiden hiervan, bij Peulis. Hier was een weggetje, waar ik al een aantal keren had gereden, en iedere keer zag ik dat kapelletje staan. Gisteren toen ik daar voor de verandering eens langs liep, viel me pas op dat het bosje achter het kapelletje nogal vierkant is. Als je je neus door de bladeren steekt, zie je dat daaronder een KW-mitrailleurbunker met 2 schiegaten schuilgaat. Zeker 3x voorbijgekomen zonder het te zien.

Afbeelding

wordt vervolgd.
Gebruikersavatar
Ruud
Berichten: 2177
Lid geworden op: 18 feb 2008, 11:36
Locatie: Festung IJmuiden
Contacteer:

Re: Linie Koningshooikt - Waver

Bericht door Ruud »

Het is de bedoeling dat het geheel op een website gepubliceerd gaat worden, als het overzicht min of meer compleet is, en aan de hand van de publicatie van de website wil men de linie meer toegankelijk maken voor het publiek, wandelroutes, fietspaden en zo. Een monumentenstatus zit er niet in, voornamelijk omdat het gros van de bunkers op privégrond staat.
http://www.flickr.com/photos/koendemars ... 411115204/
Bunker Archief IJmuiden
BunkerArchief.NL
Gebruikersavatar
ducatim901
Berichten: 4027
Lid geworden op: 19 feb 2008, 20:52

Re: Linie Koningshooikt - Waver

Bericht door ducatim901 »

Hee Ruud,
Leuke plaatjes zeg, die had ik nog niet gezien!!!
Groeten uit Zwijndrecht.
JK.
Gilles de la Tourelle, de vloek aller koepels!
RonEr †

Re: Linie Koningshooikt - Waver

Bericht door RonEr † »

Vervolg KW-linie verkenning.

Afgelopen weekend was het de 2e bunkerprospectie van dit jaar in de KW-line. Een paar
korte impressies.

We hebben met 2 teams het gebied tussen Fort Koningshooikt en de noordrand van OLV
Waver in kaart gebracht. Van de ongeveer 20 bunkers waren er 5 verdwenen/afgebroken,
een was door de ondergelopen weilanden niet te bereiken en een ander konden we niet
vinden om dezelfde reden.

Afbeelding
Een bijzondere bunker was deze GH1, een bunker die aan 3 kanten schietgaten had, en die
zijn zeldzaam in de KW-linie. Ik kende deze bunker al langer, maar was er nog nooit dichtbij
geweest. Zondag lukte het om dwars door het bos, en na een omweg om een sloot te
ontwijken in het juiste weiland te komen. De bunker bleek open te zijn en in goede staat.
Omdat de bunker op het hoekpunt van het anti-tank centrum GH ( = Gasthuisvelden) ligt,
heeft het deze unieke vorm met 3 aparte schietkamers.

Zie lokaties op kaartjes in de vorige post.

In dezelfde groep bunkers bezochten we de GH4, een standaard bunker met 2 schietgaten
wat verder naar het zuiden. Ook deze moest via een aantal listige omtrekkende bewegingen
door ondergelopen weilanden worden benaderd. Ook deze bunker was open en in goede
staat
Afbeelding
Op deze foto het schietgat van GH4, met de originele pin om de Chardome affuit vast te
zetten. ook in de vloer waren de uitsparingen voor deze affuit nog aanwezig. Het metalen
plankje met haken om uitrusting aan op te hangen is ook nog origineel. Let op de originele
metalen golfplaten bekleding van het plafond. Deze is in bijna alle bunkers aanwezig.
Rechtsboven een koker om handgranaten naar buiten te kunnen gooien. Aan de aanwezige
waxinelichtjes te zien wordt de bunker voor illegale feestjes gebruikt.

Afbeelding
Hierboven een voorbeeld van een telefooncentrale, de C-19, in dit geval. Hij wordt door de
eigenaar als schuur gebruikt, en is gedeeltelijk in de garage ingebouwd. De bunker is erg
nat en moet regelmatig worden droogepompt. De centrale heeft geen schietgaten.

Afbeelding
Tenslotte een primeur voor mijzelf, eindelijk een paar palen voor het vastzetten van de
Cointet-elementen gevonden. Ik wist dat ze overal staan, maar was er nog nooit tegenaan
gelopen. gelukkig had ik een Belg in de auto, die in Lier en omgeving was opgegroeid, en
die wist er dus een paar te staan. Ik heb ze meteen op de foto gezet. Langs de N-10, net zuid
van Lier.

Koen Demarsin is intussen bezig om een website op te zetten, die waarschijnlijk in de
zomermaanden 'live' gaat, en waarin al de gevonden bunkers en lokaties zullen worden
opgenomen.


wordt vervolgd.
Gebruikersavatar
MM 305
Berichten: 192
Lid geworden op: 27 mar 2008, 16:36

Re: Linie Koningshooikt - Waver

Bericht door MM 305 »

Schitterende reportage.

Ik zelf kom veel in de PFL en de Ardennen en enkele keren per jaar ook in de PFN.
Een linie die ook zeer interessant is, is de linie langs de Maas vanaf Dinant.

Keep up the good work.

Groeten MM 305
Laatst gewijzigd door MM 305 op 03 apr 2008, 15:56, 1 keer totaal gewijzigd.
Barovic

Re: Linie Koningshooikt - Waver

Bericht door Barovic »

Hallo Ron,

leuke info, hou ons zeker op de hoogte. Onderstaande foto's stonden recent op e-bay.de met claim dat zij onderdeel waren van de Dijle linie.

Groet en succes,

Barovic
Je hebt niet voldoende permissies om de bijlagen van dit bericht te bekijken.
RonEr †

Re: Linie Koningshooikt - Waver

Bericht door RonEr † »

Er is een beperkt aantal foto's in omloop meestal met bunkers, die als huisje of kroeg waren beschilderd. Ik geloof dat ik de onderste ook al eens heb gezien. De bovenste is nieuw voor mij.

Om verwarring te voorkomen, de Geallieerden en de Duitsers spraken van de Dyle-stelling, terwijl de Belgen het altijd over de KW-Linie hadden, het is dezelfde linie.

groet,

Ron.
Gebruikersavatar
MM 305
Berichten: 192
Lid geworden op: 27 mar 2008, 16:36

Re: Linie Koningshooikt - Waver

Bericht door MM 305 »

Ja, het is me wat met de fotos op Ebay. Ik ga nooit op de omschrijving af. Iemand die zich met de materie goed uitkend weet welke bunker het is.
Ik ben ook een verzamelaar van oude fotos over forten en bunkers van Belgie, waaronder ook Fort Eben Emael. Er worden een heleboel fotos onder de noemer Fort Eben Emael verkocht, die dat helemaal niet zijn. Ze willen gewoon via een bekend fort geld verdienen, meer niet.

Met vriendelijke groet,

MM 305
Barovic

Re: Linie Koningshooikt - Waver

Bericht door Barovic »

Hallo MM,

gelijk heb je. Afgaande op E-bay moet Eben-Emael wel een gigantisch complex geweest zijn... en bovendien strekt de Maginot linie zich uit over alle landen van West-Europa. :D

Barovic
Plaats reactie

Terug naar “België”